Apte
ନିଦର୍ଶନ [nidarśana], a.
Pointing, showing.
Proclaiming, declaring announcing.
Teaching.
ନମ୍ View, insight, looking into, sight, vision; ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ରାତ୍ରୌ ନିଦର୍ଶନମପଶ୍ୟତ Mb.୧୨.୨୧୭.୧୪.
Pointing to, showing.
Proof, evidence; ବଲିନା ସହ ଯୋଦ୍ଧୱ୍ୟମିତି ନାସ୍ତି ନିଦର୍ଶନମ୍ Pt.୩.୨୩.
An instance, example, illustration; ନନୁ ପ୍ରଭୁରେୱ ନିଦର୍ଶନମ୍ Ś.୨; ନିଦର୍ଶନସାରାଣାଂ ଲଘୁର୍ବହୁତୃଣଂ ନରଃ Śi.୨.୫; R.୮.୪୫; ଜନକସ୍ୟ ନୃପେନ୍ଦ୍ରସ୍ୟ ତପସଃ ସନ୍ନିଦର୍ଶନମ୍ Pratimā ୪.୧୪.
Injunction.
Authority, text.
A scheme, system.
A precept, scriptural authority, an injunction.
The third member of an Indian syllogism (usually called ଉଦାହରଣ q. v.). -ନା A figure of speech (in Rhetoric) thus defined: ନିଦର୍ଶନା | ଅଭୱନ୍ୱସ୍ତୁସଂବନ୍ଧ ଉପମାପରିକଲ୍ପକଃ K. P.୧; e. g. R.୧.୨.
Monier Williams Cologne
ନି-°ଦର୍ଶନ mf(ଈ)n. pointing to, showing, indicating, announcing, proclaiming, teaching, Hariv.; BhP.
suiting, pleasing (ସର୍ୱ-ଲୋକ-ନିଦ୍°; v.l. °କ-ନିଦର୍ଶିନ୍ and -ୱିଦର୍ଶିନ୍), R. ii, ୧୦୮, ୧୮
ନି-°ଦର୍ଶନ n. seeing, view, appearance, sight, vision (cf. ସ୍ୱପ୍ନ-ନିଦ୍°), MBh.; Suśr. &c.
pointing to, showing, indicating, Mn.; MBh.
proof, evidence, Pañc.
ନି-°ଦର୍ଶନ n. instance, example, illustration, ŚrS.; Mn.; MBh.; Kāv. &c. (-ତ୍ୱ n., Naiṣ.; °nArTam ind. for instance, MBh.)
ନି-°ଦର୍ଶନ n. refutation of a stated argument, Sāh.
N. of the third member of a complete syllogism (= ଉଦାହରଣ), MW.
ନି-°ଦର୍ଶନ n. a prognostic, sign, mark, omen, MBh.; Hariv.; Suśr. (ifc. f(ଆ). , showing, betraying, R.)
ନି-°ଦର୍ଶନ n. a scheme, system, Suśr.
injunction, precept, ordinance, authority, text, W.
Spoken Sanskrit
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | paradigm [ computer ] | |
| ରୂଢଚିନ୍ତନ | rUDhacintana | n. | paradigm [ computer ] | |
| ନାଯକ | nAyaka | m. | paradigm or example | |
| ଶବ୍ଦରୂପପ୍ରକାଶିକା | zabdarUpaprakAzikA | f. | collection of paradigms of declension | |
| ଶବ୍ଦାୱଲି | zabdAvali | f. | collection of paradigms of declension | |
| ଶବ୍ଦପାଠ | zabdapATha | m. | collection of paradigms of declension |
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | announcing | |
| ଶଂସିନ୍ | zaMsin | adj. | announcing | |
| ଆୱେଦକ | Avedaka | adj. | announcing | |
| ଆୱେଦିନ୍ | Avedin | adj. | announcing | |
| ଆଶଂସିନ୍ | AzaMsin | adj. | announcing | |
| ନିୱେଦନ | nivedana | adj. | announcing | |
| ୱିଜ୍ଞାପିନ୍ | vijJApin | adj. | announcing | |
| ୱେଦକ | vedaka | adj. | announcing | |
| ୱେଦିନ୍ | vedin | adj. | announcing | |
| ଶଂସିୱସ୍ | zaMsivas | adj. | announcing | |
| ସମ୍ପ୍ରକାଶକ | samprakAzaka | adj. | announcing | |
| ନିଦର୍ଶକ | nidarzaka | adj. | announcing | |
| ୱେଦନ | vedana | adj. | announcing | |
| ଆଦିଶ୍ | Adiz | ind. | announcing | |
| ଆଦିଶ୍ୟ | Adizya | ind. | announcing | |
| ପ୍ରକୀର୍ତଣ | prakIrtaNa | m. | announcing | |
| ଆୱେଦନ | Avedana | n. | announcing | |
| ପରିକୀର୍ତନ | parikIrtana | n. | announcing | |
| ପ୍ରକଥନ | prakathana | n. | announcing | |
| ପ୍ରଦାନ | pradAna | n. | announcing | |
| ୱିଖ୍ୟାପନ | vikhyApana | n. | announcing | |
| ଶ୍ରାୱଣ | zrAvaNa | n. | announcing | |
| ୱିନିୱେଦନ | vinivedana | n. | act of announcing | |
| ଦୂର ଆଦିଶ୍ | dUra Adiz | adj. | announcing far and wide | |
| ପ୍ରିଯାଖ୍ୟ | priyAkhya | adj. | announcing good tidings | |
| ନାମାଦେଶମ୍ | nAmAdezam | ind. | by announcing oneଽs name | |
| ପ୍ରିଯାଖ୍ୟାଯିନ୍ | priyAkhyAyin | m. | teller announcing good news | |
| ସୁଶଂସିନ୍ | suzaMsin | adj. | announcing or wishing good things | |
| ୱିନିପାତଶଂସିନ୍ | vinipAtazaMsin | adj. | announcing misfortune or destruction | |
| ଉଦ୍ଘୋଷ | udghoSa | m. | act of announcing or proclaiming aloud |
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | prognostic | |
| ଶଂସତି { ଶଂସ୍ } | zaMsati { zaMs } | verb | prognosticate | |
| ଶକୁନ | zakuna | n. | omen or prognostic | |
| ନୈମିତ୍ତ | naimitta | m. | interpreter of prognostics | |
| ୱୈଜଯନ୍ତୀ | vaijayantI | f. | kind of garland prognosticating victory | |
| ପଲ୍ଲୀପତନ | pallIpatana | n. | prognostication by observing the falling of house-lizards |
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | example | |
| ଉଦାହରଣ | udAharaNa | n. | example | |
| ୱିଚାରଣା | vicAraNA | f. | examination | |
| ପରୀକ୍ଷା | parIkSA | f. | examination | |
| ୱିମର୍ଶ | vimarza | m. | examination | |
| ମର୍ଶନ | marzana | n. | examination | |
| ୱିମର୍ଶନ | vimarzana | n. | examination | |
| ଫଲିତାଂଶ | phalitAMza | m. | examination result | |
| ପରୀକ୍ଷା କଥଂ ଆସୀତ୍? | parIkSA kathaM AsIt? | sent. | How was the exam.? | |
| ପରୀକ୍ଷାର୍ଥମ୍ ପଠ | parIkSArtham paTha | sent. | learn for the examination! | |
| ପରୀକ୍ଷା ଅଗ୍ରେ ଗତା | parIkSA agre gatA | sent. | The examination is postponed. | |
| ୱେଲାପତ୍ରିକା ଆଗତା ୱା? | velApatrikA AgatA vA? | sent. | Has the examination time table come? | |
| ପରୀକ୍ଷାରମ୍ଭଃ କଦା ଇତି ଜ୍ଞାତଃ ୱା? | parIkSArambhaH kadA iti jJAtaH vA? | sent. | Do you know when is the examination going to begin? | |
| ଏୱଂ ଚେତ୍ ପରୀକ୍ଷାଯାଂ କିଂ କରୋତି? | evaM cet parIkSAyAM kiM karoti? | sent. | At this rate how are you going to face examination? | |
| ପରୀକ୍ଷା କଦା ଇତି ସ୍ମରତି କିଲ? | parIkSA kadA iti smarati kila? | sent. | You remember when your examination commences, donଽt you? | |
| ଯଦି ଭୱାନ୍ ନ ପଠତି ତର୍ହି ପରୀକ୍ଷାଯାମ୍ ଉତ୍ତୀର୍ଣଃ ନୋ ଭୱତି | yadi bhavAn na paThati tarhi parIkSAyAm uttIrNaH no bhavati | sent. | If you dont study then you will not pass the examination | |
| ପ୍ରଶ୍ନେଷୁ ୱିକଲ୍ପଃ ଏୱ ନାସୀତ୍ | prazneSu vikalpaH eva nAsIt | sent. | Among the questions [in the examination], there was no option to choose at all. [ i.e., all had to be answered ] | |
| ଉଦାହୃତି | udAhRti | f. | example | |
| ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ | dRSTAnta | m. | example | |
| ଉଦ୍ଦେଶକ | uddezaka | m. | example |
Spoken Sanskrit
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | example | ||
| ଉଦାହରଣ | udAharaNa | n. | example | ||
| ଉଦାହୃତି | udAhRti | f. | example | ||
| ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ | dRSTAnta | m. | example | ||
| ଉଦ୍ଦେଶକ | uddezaka | m. | example | ||
| ଉପୋଦ୍ଘାତ | upodghAta | m. | example | ||
| ପ୍ରଦେଶ | pradeza | m. | example | ||
| ପ୍ରଯୋଗ | prayoga | m. | example | ||
| ପ୍ରଦର୍ଶନ | pradarzana | n. | example | ||
| ଲକ୍ଷ୍ୟ | lakSya | n. | example | ||
| ତଦ୍ୟଥା | tadyathA | for example | |||
| ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତତସ୍ | dRSTAntatas | indecl. | for example | ||
| ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରୂପେନ | dRSTAntarUpena | indecl. instr. | for example | ||
| ତଥା ହି | tathA hi | phrase | for example | ||
| ଉଦାହରାଣି ୱ୍ୟାଗରତି { ୱ୍ୟା- ହୃ } | udAharANi vyAgarati { vyA- hR } | verb ୧ | state examples | ||
| ଅପୂର୍ୱ | apUrva | adj. | without example | ||
| ପ୍ରତିଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ | pratidRSTAnta | m. | counter example | ||
| ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଶତକ | dRSTAntazataka | n. | hundred examples | ||
| ନାଯକ | nAyaka | m. | paradigm or example | ||
| ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଯତି { ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଯ } | dRSTAntayati { dRSTAntaya } | verb | offer as an example |
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | instance | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | protest | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | example | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | paradigm [ computer ] | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | illustration | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | announcing | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | proclaiming | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | teaching | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | pointing to | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | suiting | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | pleasing | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | adj. | indicating | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | mark | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | text | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | prognostic | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | image | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | sight | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | omen | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | view | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | proof | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | authority | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | indication | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | sign | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | ordinance | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | appearance | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | vision | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | refutation of a stated argument | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | evidence | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | showing | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | scheme | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | injunction | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | system | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | precept | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | picture | ||
| ନିଦର୍ଶନ | nidarzana | n. | seeing | ||
| ଅଭିନତ-ନିଦର୍ଶନ | abhinata-nidarzana | n. | biased sampling [ Statistics ] | ||
| ସୱିଚାର ନିଦର୍ଶନ | savicAra nidarzana | n. | deliberate sampling [ Statistics ] | ||
| ସୱିଚାର ନିଦର୍ଶନ | savicAra nidarzana | n. | conscious sampling [ Statistics ] |
Benfey
ନିଦର୍ଶନ, i. e. ନି-ଦୃଶ୍ + ଅନ,
I. adj., f. ନୀ|
୧. Showing, Bhāg. P. ୨, ୫, ୧.
୨. Announcing, Hariv. ୧୨୮୧୫.
୩. Teaching, Bhāg. P. ୫, ୧୮, ୩୩.
II. n.
୧. Seeing, sight, MBh. ୯, ୬୨.
୨. Evidence, Man. ୧୧, ୪୫.
୩. Example, ୯, ୨୦; MBh. ୮, ୧୮୮୨.
୪. Foreboding, Hariv. ୯୮୮୫.
୫. Prognostic, MBh, ୫, ୧୨୩୫.
୬. Symptom, ୧୨, ୧୧୭୧୮.
Kalpadruma
ନିଦର୍ଶନଂ
, କ୍ଲୀ, (ନିଦୃଶ୍ୟତେଽନେନେତି | ନି + ଦୃଶ୍ + ଲ୍ୟୁଟ୍ | ) ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତଃ | ଉଦାହରଣମ୍ | ଯଥା, — “ୱ୍ୟକ୍ତଃ ପ୍ରାଜ୍ଞେଽପି ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତାୱୁଭେ ଶାସ୍ତ୍ରନିଦର୍ଶନେ || ” ଇତି ନାନାର୍ଥଟୀକାଯାଂ ଭରତଃ || (“ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତେନାର୍ଥଃ ପ୍ରସାଧ୍ୟତେ ଯତ୍ର ତନ୍ନିଦର୍ଶନମ୍ || ଯଥାଗ୍ନିର୍ୱାଯୁନାସହିତଃ କୋଷ୍ଠେ ୱୃଦ୍ଧିଙ୍ଗଚ୍ଛତି ତଥା ୱାତପିତ୍ତକଫଦୁଷ୍ଟୋ ୱ୍ରଣ ଇତି || ” ଇତ୍ୟୁତ୍ତରତନ୍ତ୍ରେ ପଞ୍ଚ- ଷଷ୍ଟିତମେଽଧ୍ୟାଯେ ସୁଶ୍ରୁତେନୋକ୍ତମ୍ || )
Vachaspatyam
ନିଦର୍ଶନ
ନ୦ ନି + ଦୃଶ—ଲ୍ୟୁଟ୍ | ୧ ଉଦାହରଣେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତେ “ଆତ୍ମା ହ୍ୟାକାଶୱଜ୍ଜୀୱୈର୍ଘଟାକାଶୈରିୱୋଦିତମ୍ | ଘଟାଦିୱଚ୍ଚ ସଙ୍ଘା- ତୈର୍ଜାତାୱେତନ୍ନିଦର୍ଶନମିତି” | ଯଦା ମନ୍ୱବୁଦ୍ଧିପ୍ରତିପିଷାଦାଯ- ଷଯା ଶ୍ରୁତ୍ୟାତ୍ମନୋ ଜାତିରୁଚ୍ୟତେ ଜୀୱାଦୋନାଂ ତଦା ଜାତା- ଯୁପଗମ୍ୟମାନାଯାମେତନ୍ନିଦର୍ଶନଂ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତୋ ଯଥୋଦିତ ମାକାଶ- ୱଦିତ୍ୟାଦୀନି ଭାଷ୍ୟମ୍” ଶବ୍ଦାର୍ଥଚି୦ | ୨ ଅର୍ଷାଲଙ୍କାରଭେଦେ ସ୍ତ୍ରୀ ଟାପ୍ | ଅର୍ଥାଲଙ୍କାରଶବ୍ଦେ ୩୯୯ ପୃ୦ ଦୃସ୍ୟମ୍ |