Apte
nidarśana [nidarśana], a.
Pointing, showing.
Proclaiming, declaring announcing.
Teaching.
nam View, insight, looking into, sight, vision; śuddhātmā brāhmaṇo rātrau nidarśanamapaśyata Mb.12.217.14.
Pointing to, showing.
Proof, evidence; balinā saha yoddhavyamiti nāsti nidarśanam Pt.3.23.
An instance, example, illustration; nanu prabhureva nidarśanam Ś.2; nidarśanasārāṇāṁ laghurbahutṛṇaṁ naraḥ Śi.2.5; R.8.45; janakasya nṛpendrasya tapasaḥ sannidarśanam Pratimā 4.14.
Injunction.
Authority, text.
A scheme, system.
A precept, scriptural authority, an injunction.
The third member of an Indian syllogism (usually called udāharaṇa q. v.). -nā A figure of speech (in Rhetoric) thus defined: nidarśanā | abhavanvastusaṁbandha upamāparikalpakaḥ K. P.1; e. g. R.1.2.
Monier Williams Cologne
ni-°darśana mf(ī)n. pointing to, showing, indicating, announcing, proclaiming, teaching, Hariv.; BhP.
suiting, pleasing (sarva-loka-nid°; v.l. °ka-nidarśin and -vidarśin), R. ii, 108, 18
ni-°darśana n. seeing, view, appearance, sight, vision (cf. svapna-nid°), MBh.; Suśr. &c.
pointing to, showing, indicating, Mn.; MBh.
proof, evidence, Pañc.
ni-°darśana n. instance, example, illustration, ŚrS.; Mn.; MBh.; Kāv. &c. (-tva n., Naiṣ.; °nArTam ind. for instance, MBh.)
ni-°darśana n. refutation of a stated argument, Sāh.
N. of the third member of a complete syllogism (= udāharaṇa), MW.
ni-°darśana n. a prognostic, sign, mark, omen, MBh.; Hariv.; Suśr. (ifc. f(ā). , showing, betraying, R.)
ni-°darśana n. a scheme, system, Suśr.
injunction, precept, ordinance, authority, text, W.
Spoken Sanskrit
nidarśana | nidarzana | n. | paradigm [ computer ] | |
rūḍhacintana | rUDhacintana | n. | paradigm [ computer ] | |
nāyaka | nAyaka | m. | paradigm or example | |
śabdarūpaprakāśikā | zabdarUpaprakAzikA | f. | collection of paradigms of declension | |
śabdāvali | zabdAvali | f. | collection of paradigms of declension | |
śabdapāṭha | zabdapATha | m. | collection of paradigms of declension |
nidarśana | nidarzana | adj. | announcing | |
śaṁsin | zaMsin | adj. | announcing | |
āvedaka | Avedaka | adj. | announcing | |
āvedin | Avedin | adj. | announcing | |
āśaṁsin | AzaMsin | adj. | announcing | |
nivedana | nivedana | adj. | announcing | |
vijñāpin | vijJApin | adj. | announcing | |
vedaka | vedaka | adj. | announcing | |
vedin | vedin | adj. | announcing | |
śaṁsivas | zaMsivas | adj. | announcing | |
samprakāśaka | samprakAzaka | adj. | announcing | |
nidarśaka | nidarzaka | adj. | announcing | |
vedana | vedana | adj. | announcing | |
ādiś | Adiz | ind. | announcing | |
ādiśya | Adizya | ind. | announcing | |
prakīrtaṇa | prakIrtaNa | m. | announcing | |
āvedana | Avedana | n. | announcing | |
parikīrtana | parikIrtana | n. | announcing | |
prakathana | prakathana | n. | announcing | |
pradāna | pradAna | n. | announcing | |
vikhyāpana | vikhyApana | n. | announcing | |
śrāvaṇa | zrAvaNa | n. | announcing | |
vinivedana | vinivedana | n. | act of announcing | |
dūra ādiś | dUra Adiz | adj. | announcing far and wide | |
priyākhya | priyAkhya | adj. | announcing good tidings | |
nāmādeśam | nAmAdezam | ind. | by announcing one's name | |
priyākhyāyin | priyAkhyAyin | m. | teller announcing good news | |
suśaṁsin | suzaMsin | adj. | announcing or wishing good things | |
vinipātaśaṁsin | vinipAtazaMsin | adj. | announcing misfortune or destruction | |
udghoṣa | udghoSa | m. | act of announcing or proclaiming aloud |
nidarśana | nidarzana | n. | prognostic | |
śaṁsati { śaṁs } | zaMsati { zaMs } | verb | prognosticate | |
śakuna | zakuna | n. | omen or prognostic | |
naimitta | naimitta | m. | interpreter of prognostics | |
vaijayantī | vaijayantI | f. | kind of garland prognosticating victory | |
pallīpatana | pallIpatana | n. | prognostication by observing the falling of house-lizards |
nidarśana | nidarzana | n. | example | |
udāharaṇa | udAharaNa | n. | example | |
vicāraṇā | vicAraNA | f. | examination | |
parīkṣā | parIkSA | f. | examination | |
vimarśa | vimarza | m. | examination | |
marśana | marzana | n. | examination | |
vimarśana | vimarzana | n. | examination | |
phalitāṁśa | phalitAMza | m. | examination result | |
parīkṣā kathaṁ āsīt? | parIkSA kathaM AsIt? | sent. | How was the exam.? | |
parīkṣārtham paṭha | parIkSArtham paTha | sent. | learn for the examination! | |
parīkṣā agre gatā | parIkSA agre gatA | sent. | The examination is postponed. | |
velāpatrikā āgatā vā? | velApatrikA AgatA vA? | sent. | Has the examination time table come? | |
parīkṣārambhaḥ kadā iti jñātaḥ vā? | parIkSArambhaH kadA iti jJAtaH vA? | sent. | Do you know when is the examination going to begin? | |
evaṁ cet parīkṣāyāṁ kiṁ karoti? | evaM cet parIkSAyAM kiM karoti? | sent. | At this rate how are you going to face examination? | |
parīkṣā kadā iti smarati kila? | parIkSA kadA iti smarati kila? | sent. | You remember when your examination commences, don't you? | |
yadi bhavān na paṭhati tarhi parīkṣāyām uttīrṇaḥ no bhavati | yadi bhavAn na paThati tarhi parIkSAyAm uttIrNaH no bhavati | sent. | If you dont study then you will not pass the examination | |
praśneṣu vikalpaḥ eva nāsīt | prazneSu vikalpaH eva nAsIt | sent. | Among the questions [in the examination], there was no option to choose at all. [ i.e., all had to be answered ] | |
udāhṛti | udAhRti | f. | example | |
dṛṣṭānta | dRSTAnta | m. | example | |
uddeśaka | uddezaka | m. | example |
Spoken Sanskrit
nidarśana | nidarzana | n. | example | ||
udāharaṇa | udAharaNa | n. | example | ||
udāhṛti | udAhRti | f. | example | ||
dṛṣṭānta | dRSTAnta | m. | example | ||
uddeśaka | uddezaka | m. | example | ||
upodghāta | upodghAta | m. | example | ||
pradeśa | pradeza | m. | example | ||
prayoga | prayoga | m. | example | ||
pradarśana | pradarzana | n. | example | ||
lakṣya | lakSya | n. | example | ||
tadyathā | tadyathA | for example | |||
dṛṣṭāntatas | dRSTAntatas | indecl. | for example | ||
dṛṣṭāntarūpena | dRSTAntarUpena | indecl. instr. | for example | ||
tathā hi | tathA hi | phrase | for example | ||
udāharāṇi vyāgarati { vyā- hṛ } | udAharANi vyAgarati { vyA- hR } | verb 1 | state examples | ||
apūrva | apUrva | adj. | without example | ||
pratidṛṣṭānta | pratidRSTAnta | m. | counter example | ||
dṛṣṭāntaśataka | dRSTAntazataka | n. | hundred examples | ||
nāyaka | nAyaka | m. | paradigm or example | ||
dṛṣṭāntayati { dṛṣṭāntaya } | dRSTAntayati { dRSTAntaya } | verb | offer as an example |
nidarśana | nidarzana | n. | instance | ||
nidarśana | nidarzana | n. | protest | ||
nidarśana | nidarzana | n. | example | ||
nidarśana | nidarzana | n. | paradigm [ computer ] | ||
nidarśana | nidarzana | n. | illustration | ||
nidarśana | nidarzana | adj. | announcing | ||
nidarśana | nidarzana | adj. | proclaiming | ||
nidarśana | nidarzana | adj. | teaching | ||
nidarśana | nidarzana | adj. | pointing to | ||
nidarśana | nidarzana | adj. | suiting | ||
nidarśana | nidarzana | adj. | pleasing | ||
nidarśana | nidarzana | adj. | indicating | ||
nidarśana | nidarzana | n. | mark | ||
nidarśana | nidarzana | n. | text | ||
nidarśana | nidarzana | n. | prognostic | ||
nidarśana | nidarzana | n. | image | ||
nidarśana | nidarzana | n. | sight | ||
nidarśana | nidarzana | n. | omen | ||
nidarśana | nidarzana | n. | view | ||
nidarśana | nidarzana | n. | proof | ||
nidarśana | nidarzana | n. | authority | ||
nidarśana | nidarzana | n. | indication | ||
nidarśana | nidarzana | n. | sign | ||
nidarśana | nidarzana | n. | ordinance | ||
nidarśana | nidarzana | n. | appearance | ||
nidarśana | nidarzana | n. | vision | ||
nidarśana | nidarzana | n. | refutation of a stated argument | ||
nidarśana | nidarzana | n. | evidence | ||
nidarśana | nidarzana | n. | showing | ||
nidarśana | nidarzana | n. | scheme | ||
nidarśana | nidarzana | n. | injunction | ||
nidarśana | nidarzana | n. | system | ||
nidarśana | nidarzana | n. | precept | ||
nidarśana | nidarzana | n. | picture | ||
nidarśana | nidarzana | n. | seeing | ||
abhinata-nidarśana | abhinata-nidarzana | n. | biased sampling [ Statistics ] | ||
savicāra nidarśana | savicAra nidarzana | n. | deliberate sampling [ Statistics ] | ||
savicāra nidarśana | savicAra nidarzana | n. | conscious sampling [ Statistics ] |
Benfey
nidarśana, i. e. ni-dṛś + ana,
I. adj., f. nī|
1. Showing, Bhāg. P. 2, 5, 1.
2. Announcing, Hariv. 12815.
3. Teaching, Bhāg. P. 5, 18, 33.
II. n.
1. Seeing, sight, MBh. 9, 62.
2. Evidence, Man. 11, 45.
3. Example, 9, 20; MBh. 8, 1882.
4. Foreboding, Hariv. 9885.
5. Prognostic, MBh, 5, 1235.
6. Symptom, 12, 11718.
Kalpadruma
nidarśanaṁ
, klī, (nidṛśyate'neneti | ni + dṛś + lyuṭ |) dṛṣṭāntaḥ | udāharaṇam | yathā, — “vyaktaḥ prājñe'pi dṛṣṭāntāvubhe śāstranidarśane ||” iti nānārthaṭīkāyāṁ bharataḥ || (“dṛṣṭāntenārthaḥ prasādhyate yatra tannidarśanam || yathāgnirvāyunāsahitaḥ koṣṭhe vṛddhiṅgacchati tathā vātapittakaphaduṣṭo vraṇa iti ||” ityuttaratantre pañca- ṣaṣṭitame'dhyāye suśrutenoktam ||)
Vachaspatyam
nidarśana
na0 ni + dṛśa—lyuṭ | 1 udāharaṇe dṛṣṭānte “ātmā hyākāśavajjīvairghaṭākāśairivoditam | ghaṭādivacca saṅghā- tairjātāvetannidarśanamiti” | yadā manvabuddhipratipiṣādāya- ṣayā śrutyātmano jātirucyate jīvādonāṁ tadā jātā- yupagamyamānāyāmetannidarśanaṁ dṛṣṭānto yathodita mākāśa- vadityādīni bhāṣyam” śabdārthaci0 | 2 arṣālaṅkārabhede strī ṭāp | arthālaṅkāraśabde 399 pṛ0 dṛsyam |