Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
अनीक
anIka
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
row
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
head
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
mass
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
line
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
splendour
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
battle
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
marching
column
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
fight
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
army
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
front,
head
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
forces
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
combat
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
collection
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
chief
अनीक
-
anIka
-
Masculine
-
group
अनीक
-
anIka
-
Masculine
Neuter
-
face
अनीक
-
anIka
-
Masculine
Neuter
-
appearance
अनीक
-
anIka
-
Masculine
Neuter
-
troop
अनीकः
[
anīkḥ
]
कम
[
kama
],
कम
[
अनिति
जीवत्यनेन
अन्-ईकन्
Uṇâdisūtras.
4.16-17
]
Army,
forces
troop,
host
दृष्ट्वा
तु
पाण्डवानीकम्
Bhagavadgîtâ (Bombay).
1.2.
महारथानां
प्रतिदन्त्यनीकम्
Kirâtârjunîya.
16.14.
पदातींश्च
महीपालः
पुरो$-
नीकस्य
योजयेत्
Hitopadesa (Nirṇaya Ságara Edition).
3.73.
A
collection,
group,
mass
नवाम्बुदानीकमुहूर्तलाञ्छने
Raghuvamsa (Bombay).
3.53.
Battle,
fight,
combat.
A
row,
line,
marching
column.
Front,
head
chief
रथेषु
नो$नीकेष्वधिश्रियः
Rigveda (Max Müller's Edition).
8.2.12.
(
सेनामुखेषु
)
अग्निर्वै
देवानामनीकम्
Śat.
Br.
अग्निमनीकं
कृत्वा.
Compare.
अनीकस्तु
रेण
सैन्ये
सन्देहे$पि
च
कथ्यते
Nm.
Face,
countenance,
ibid
(
मुखम्
)
(
तस्य
प्राणवायुनिस्सारणात्
तथात्वम्
)
splendour
brilliance
form
(
तेजस्
)
स्वनीक
Rigveda (Max Müller's Edition).
7.1.23,
3.6
(
mostly
Vedic.
in
these
two
senses
)
Edge,
point.
Compound.
स्थः
a
warrior,
combatant.
a
sentinel.,
(
armed
)
watch.
अभिचक्राम
भर्तारमनीकस्थः
कृताञ्जलिः
Rāmāyana
6.32.34.
an
elephantdriver,
or
its
trainer
(
द्राविडी
'अने'
Equal or equivalent to, same as.
हत्ती
)
अनीकस्थप्रमाणैः
प्रशस्तव्यञ्जनाचारान्
हस्तिनो
गृह्णीयुः
Kau.
Atmanepada.
2.2.
a
wardrum
or
trumpet.
a
signal,
mark
sign.
-स्थानम्
a
military
station
Kau.
Atmanepada.
1.16.
अनीक
án-īka,
Neuter.
face,
front
middle
edge,
point
troop,
array,
army
i-nī,
Feminine.
army.
अनीक
m.
n.
(
-कः-कम्
)
1
The
face
(
ved.
).
2
The
fore
part,
front,
the
principal
or
conspicuous
part
(
ved.
).
3
The
point
(
e.
g.
of
an
arrow
)
(
ved.
).
4
Multitude,
assemblage,
quan
tity
(
ved.
).
5
An
army,
a
host,
forces
(
according
to
some,
also:
part
of
an
army
).
6
War,
combat.
E.
अन्,
to
breathe
(
in
1.
2.
3.
)
and
to
go
(
in
4.
5.
6.
),
uṇ.
aff.
ईकन्,
the
radical
being
कित्.
अन्
+
ईक,
Masculine.
Neuter.
1.
The
face
(
ved.
),
front
(
ved.
).
2.
An
army,
Rājat.
5,
452.
Compound
अग्र-,
the
van
of
an
army,
Man.
7,
193.
यथा-अनीक
+
म्,
adv.
as
far
as
the
host
extended,
MBh.
3,
15715.
अनीकः
पुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"सेना,
सैन्यपंक्ति,
सैनिक
दस्ता
,
दल"
अनीकः
पुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"समूह,
वर्ग"
अनीकः
पुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"संग्राम,
लड़ाई,
युद्ध"
अनीकः
पुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"पंक्ति,
श्रेणी,
चलती
हुई
सेना
की
टुकड़ी"
अनीकः
पुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"अग्रभाग,
प्रधान,
मुख्य"
अनीकम्
नपुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"सेना,
सैन्यपंक्ति,
सैनिक
दस्ता
,
दल"
अनीकम्
नपुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"समूह,
वर्ग"
अनीकम्
नपुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"संग्राम,
लड़ाई,
युद्ध"
अनीकम्
नपुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"पंक्ति,
श्रेणी,
चलती
हुई
सेना
की
टुकड़ी"
अनीकम्
नपुंलिङ्गम्
-
अन्+ईकन्
"अग्रभाग,
प्रधान,
मुख्य"
अनीक
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಯುದ್ಧ
निष्पत्तिः
णीञ्
(
प्रापणे
)
“क्विप्”
कप्
च
।
व्युत्पत्तिः
न
नीयतेऽपसार्यतेऽस्मात्
|
अनीक
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಸೈನ್ಯ
/
ಸೇನೆ
निष्पत्तिः
अन
(
प्राणने
)
“ईकन्”
(
उ०
४-१७
)
।
व्युत्पत्तिः
अनित्यनेन
|
विस्तारः
“अनीकं
रणसैन्ययोः”
-
हेम०
।
८,
अनीक,
अनुष्टुभ्,
अहि,
इभ,
उरग,
करटिन्,
करिन्,
करेणु,
कर्मन्,
कुज्जर,
गज,
गहन,
गह्वर,
तक्ष,
तनु,
दन्तिन्,
दिक्,
दिग्गज,
दिङ्नाथ,
दिश्,
दुरित,
द्विप,
द्विरद,
धी,
धीगुण,
नाग,
नागेन्द्र,
पद्मी,
पन्नग,
पवनभुक्,
पीलुक,
पुष्करिन्,
प्रधान,
प्रभावक,
फणिन्,
बुद्धिगुण,
भद्र,
भुजग,
भुजङ्ग,
भुजङ्गम,
भूति,
मङ्गल,
मतङ्गज,
मति,
मद,
मातङ्ग,
यूथप,
वन,
वसु,
वारण,
विषभृद्वपु,
व्याल,
श्रिय,
सर्प,
सिद्धगुण,
सिद्धि,
सिन्धुर,
सुण्डिप,
स्तम्बेरम,
स्तम्भेरम,
हस्तिन्
अनीक
पुं-नपुं।
सेना
समानार्थकाः
बल,
ध्वजिनी,
वाहिनी,
सेना,
पृतना,
अनीकिनी,
चमू,
वरूथिनी,
बल,
सैन्य,
चक्र,
अनीक
2।8।78।2।5
ध्वजिनी
वाहिनी
सेना
पृतनानीकिनी
चमूः।
वरूथिनी
बलं
सैन्यं
चक्रं
चानीकमस्त्रियाम्.।
अवयव
==>
हस्तिः,
यूथमुख्यहस्तिः,
हस्तिवृन्दम्,
निर्बलहस्त्यश्वसमूहः,
अश्वः,
अश्वसमूहः,
रथः,
रथसमूहः,
वाहनम्,
हस्तिपकः,
सारथिः,
रथारूढयोद्धा,
अश्वारोहः,
योद्धा,
सेनारक्षकः,
सहस्रभटनेता,
सेनानियन्तः,
सैन्याधिपतिः,
धृतकवचगणः,
पदातिसमूहः,
आयुधजीविः,
धनुर्धरः,
बाणधारिः,
शक्त्यायुधधारिः,
यष्टिहेतिकः,
पर्श्वधहेतिकः,
खड्गधारिः,
प्रासायुधिः,
कुन्तायुधिः,
फलकधारकः,
ध्वजधारिः,
सैन्यपृष्टानीकः,
चमूजघनः
स्वामी
==>
सैन्याधिपतिः
सम्बन्धि2
==>
सैन्यवासस्थानम्,
सैन्यरक्षणप्रहरिकादिः,
सेनायां_समवेतः
वृत्तिवान्
==>
सेनारक्षकः,
सैन्याधिपतिः
==>
हस्त्यश्वरथपादातसेना,
पदातिः,
पदातिसमूहः,
सैन्यव्यूहः,
व्यूहपृष्टभागः,
सैन्यपृष्टानीकः,
पत्तिसेना,
सेनामुखनामकसेना,
गुल्मसेना,
गणसेना,
वाहिनीसेना,
पृतनासेना,
चमूसेना,
अनीकिनीसेना,
अक्षौहिणीसेना,
प्रस्थितसैन्यः,
अतिसङ्कुलसैन्याः
पदार्थ-विभागः
समूहः,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
चलसजीवः,
मनुष्यः
अनीक
पुं।
युद्धम्
समानार्थकाः
युद्ध,
आयोधन,
जन्य,
प्रधन,
प्रविदारण,
मृध,
आस्कन्दन,
सङ्ख्य,
समीक,
साम्परायिक,
समर,
अनीक,
रण,
कलह,
विग्रह,
सम्प्रहार,
अभिसम्पात,
कलि,
संस्फोट,
संयुग,
अभ्यामर्द,
समाघात,
सङ्ग्राम,
अभ्यागम,
आहव,
समुदाय,
संयत्,
समिति,
आजि,
समित्,
युध्,
आनर्त,
संविद्,
सम्पराय,
सङ्गर,
हिलि,
द्वन्द्व
2।8।104।2।2
मृधमास्कन्दनं
संख्यं
समीकं
सांपरायिकम्.
अस्त्रियां
समरानीकरणाः
कलहविग्रहौ
॥
अवयव
==>
युद्धारम्भे_अन्ते_वा_पानकर्मः,
रणव्याकुलता,
हस्तिसङ्घः,
छलादाक्रमणम्,
विजयः,
वैरशोधनम्,
पलायनम्,
पराजयः,
निर्जितः,
निलीनः,
मारणम्
वृत्तिवान्
==>
रथारूढयोद्धा,
योद्धा
==>
बाहुयुद्धम्,
दारुणरणम्,
पश्वहिपक्षिनाम्युद्धम्
पदार्थ-विभागः
,
क्रिया
अनीक
पुंलिङ्गम्
नपुंलिङ्गम्
अनित्यनेन
अन--ईकन्
अर्द्धर्चादि
।
सैत्ये,
तस्यहि
जीवनरक्षकत्वम्
।
न
नीयते
अपसार्य्यतेऽस्मात्
।नी--क्विप्
ब०
कप्
ह्रस्वाभावः
।
युद्धे,
ततोहि
प्रायोमरणा-न्नपुनरावृत्तिः
।
“रथेषुवोऽनीकेष्वधिश्रिय”
इति
ऋ०
८,
२०,
१२
अनीकेषु
सेनामुखेष्विति
भा०
।
“दृष्ट्वा
तु
पाण्डवानीकंव्यूढं
दुर्य्योधनस्तदेति”
गीता
मुखे,
तस्य
प्राणवायुनिःसा-रणद्वारत्वात्
तथात्वम्
“अग्नेरनीकमपआविवेशापामिति”यजु०
८,
२४,
“अनीकं
मुखमिति”
वेददीपः
।
ánīka,
n.,
ursprünglich
wol
der
Mund
als
der
athmende
[
an
],
aber
stets
vom
ganzen
Angesicht
gebraucht,
und
zwar
theils
1〉
im
eigentlichen
Sinne,
theils
bildlich,
indem
2〉
der
angezündete
Agni
oder
3〉
die
strahlende
Morgenröthe
oder
4〉
Sonne,
als
den
Menschen
mit
ihrem
Angesicht
anblickend,
dargestellt
werden.
So
wird
auch
5〉
Agni
als
Angesicht
der
Opferfeier,
6〉
Uschas
als
Angesicht
der
Aditi
aufgefasst.
Bisweilen
tritt
dabei
das
Bildliche
zurück
und
es
erscheint
dann
7〉
in
der
Bedeutung
Glanzerscheinung,
jedoch
nur
von
Agni.
Ferner
wird
8〉
als
Angesicht
des
Beiles
(
paraśú
)
oder
der
Pfeile,
deren
Schärfe
oder
Spitze,
aufgefasst.
9〉
Endlich
wird
eine
der
Erscheinung
sich
darbietende
Reihe
oder
ein
Zug
(
der
Marutʼs
oder
der
rothschimmernden
Kühe,
die
die
Morgenröthe
herauftreibt
u.
s.
w.
)
[
Page58
]
als
Angesicht
(
Front
)
aufgefasst.
10〉
Der
Loc.
ánīke
scheint
auch
in
der
Bedeutung
coram
vorzukommen,
vor
=
im
Angesicht.
-am
1〉
máma
(
d.
Indra
)
{874,
3}.
—
2〉
(
agnés
)
{226,
11}
{301,
15}
{307,
1}
{308,
2}
{356,
1}
{604,
2}
{833,
3}.
—
3〉
(
uṣásas
)
{264,
13}
{430,
1}.
—
4〉
(
sū́ryasya
)
{492,
1}
vgl.
{874,
3}.
—
5〉
adhvarā́nām
{828,
6}
(
agním
).
—
6〉
ádites
{113,
19}
(
uṣā́s
).
—
7〉
(
agnés
)
{517,
8}.
_{517,
9}
{895,
3}.
—
8〉
paraśós
{402,
4}.
—
9〉
devā́nām
{115,
1}
usríyānām
{121,
4}
gávām
aruṇā́nām
{124,
11}
marútām
{168,
9}
{301,
9}
{488,
28}
{705,
9}
(
sómānām
)
{869,
4}.
-e
2〉
{683,
4}
{520,
3}.
—
3〉
{488,
5}.
—
10〉
apā́m
{354,
11}
vāyós
{711,
13}
kṣós
{809,
22}.
-ā
7〉
{253,
4}.
—
8〉
{319,
7}
tétikte
tigmā́
〰.
-ais
7〉
{235,
15}
{306,
3}
{524,
5}.
-aiṣu
1〉
{640,
12}.
अनीक
अनीक
masculine
neuter
armée.
अनिकस्थ
masculine
soldat,
guerrier
garde
royal.
Cornac.
Tambour
de
guerre.
अनिकिनी
feminine
armée
un
10e
de
l'अक्षौहिणी।
अनीक-
nt.
armée
masse
-इनी-
Feminine.
armée.
अनीकाग्र-
nt.
front
de
l'armée.